İntifa hakkı, kişiye başkasına ait bir maldan yararlanma ve kullanma yetkisi tanıyan sınırlı ayni bir haktır. Bu hak, özellikle taşınmazlar üzerinde tapuya tescil yoluyla tesis edilir ve oldukça geniş kapsamlı yararlanma yetkisi sunar. Ancak zaman içerisinde çeşitli nedenlerle bu hakkın sona erdirilmesi gerekebilir. Peki, intifa hakkı nasıl kaldırılır? Bu yazımızda, tapuda intifa hakkının sona erdirilme yollarını, gerekli belgeleri, mali yükümlülükleri ve dikkat edilmesi gereken hukuki detayları ele alıyoruz.
İntifa Hakkı Nedir?
İntifa hakkı, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 794. maddesi ve devamında düzenlenen sınırlı ayni hak türlerinden biridir. Hak sahibi, malın mülkiyetine sahip olmaksızın, bu maldan tam olarak yararlanma yetkisine sahiptir. İntifa hakkı şu unsurlar üzerinde kurulabilir:
- Taşınmazlar (arsa, ev, tarla vb.),
- Taşınırlar (araç, ekipman vb.),
- Haklar ve alacaklar (örneğin telif hakkı, kira alacağı gibi).
İntifa Hakkı Ne Şekilde Sona Erer?
İntifa hakkı belirli sebeplerle kendiliğinden ya da hukuki işlemlerle sona erdirilebilir. Türk Medeni Kanunu’nun 796. maddesine göre intifa hakkı aşağıdaki hallerde sona erer:
- Hak sahibinin ölümü (gerçek kişiler için),
- Sürenin sona ermesi (belirli süreli intifa haklarında),
- Tüzel kişiliğin sona ermesi,
- Malın tamamen yok olması,
- Hak sahibinin yazılı feragati,
- Tapuda terkin işlemiyle.
Tapuda İntifa Hakkı Nasıl Kaldırılır?
Taşınmaz üzerindeki intifa hakkı, tapu sicil müdürlüğünde yapılacak resmi işlemlerle sona erdirilebilir. Bunun için izlenecek adımlar şunlardır:
1. Başvuru Yapılması
İntifa hakkının sona erdiğini ispatlayacak kişi (genelde mülk sahibi ya da hak sahibi) ilgili tapu müdürlüğüne başvurmalıdır. Başvuruda kullanılacak belgeler:
- Kimlik belgesi,
- Tapu senedi,
- İntifa hakkı sona erme gerekçesini gösteren belge (ölüm belgesi, feragat dilekçesi, süre bitimi sözleşmesi vb.).
2. Harç ve Masrafların Ödenmesi
Tapu terkin harcı ödenmeden işlem yapılamaz. Harç miktarı, taşınmazın rayiç bedeline göre belirlenir. 2025 yılı için belirli oranlar üzerinden hesaplama yapılmakta olup, genellikle taşınmazın değerinin binde 20’si oranındadır.
3. Tapu Müdürlüğü İşlemi
Gerekli belgelerin ibrazı ve harçların yatırılmasının ardından tapu memuru, intifa hakkının terkinine karar verir. Bu işlem sonrası tapu sicilinden intifa hakkı kaydı silinir ve mülkiyet, tamamen kuru mülkiyet sahibine geçer.
İntifa Hakkının Kendiliğinden Sona Erdiği Durumlar
Gerçek Kişilerde Ölüm
Gerçek kişi lehine tesis edilmiş bir intifa hakkı, kişinin ölümü ile kendiliğinden sona erer. Bu durumda mirasçılar bu hakkı devralamazlar. Tapuda terkin işlemi için ölüm belgesi ile başvuru yapılması yeterlidir.
Tüzel Kişilerde Süre Sonu
Tüzel kişi lehine tesis edilen intifa hakları için azami süre 100 yıldır. Bu sürenin sonunda hak otomatik olarak sona erer. Ancak uygulamada, süre sonunda resen silinme yapılmadığından malik veya yetkili kişi tarafından tapuya başvurulması gerekir.
Mahkeme Kararı ile İntifa Hakkının Kaldırılması
Bazı durumlarda, taraflar arasında anlaşmazlık çıkması halinde intifa hakkı, mahkeme kararı ile de kaldırılabilir. Bu özellikle aşağıdaki hallerde gündeme gelir:
- Hakkın kötüye kullanılması,
- Malikin hakkına açıkça zarar verilmesi,
- Hakkın amacı dışında kullanılması.
Bu durumda mülkiyet sahibi, Sulh Hukuk Mahkemesi’nde açacağı intifa hakkının kaldırılması davası ile hakkın sona erdirilmesini talep edebilir.
İntifa Hakkı Devredilebilir mi?
Hayır, intifa hakkı devredilemez. Ancak kullanımı devredilebilir. Örneğin, intifa hakkı sahibi, hakkını kiraya verebilir. Ancak bu durum malike karşı doğrudan bir hak doğurmaz. Ayrıca, intifa hakkı miras yoluyla da intikal etmez.
Hisseli Tapularda İntifa Hakkının Kaldırılması
Hisseli tapularda intifa hakkı, sadece intifa hakkı sahibi hissenin tamamı üzerinde hak sahibiyse geçerli olur. Bu durumda diğer hissedarların rızası ya da mahkeme kararı gerekebilir. Tapu müdürlüğü bu tip işlemlerde taraflardan tam muvafakat arayabilir.
İntifa Hakkı Kaldırma İşleminde Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Tapu işlemleri için tarafların bizzat veya noterden yetkilendirilmiş vekil aracılığıyla başvurması gerekir.
- Her başvuru için randevu alınmalı ve ön başvuru yapılmalıdır.
- Harç ve döner sermaye bedelleri yatırılmadan işlem tamamlanamaz.
- Tapu sicilinde yapılacak değişiklikler, işlem günü resmî senet ile belgelenmelidir.
2025 Tapuda İntifa Hakkı Kaldırma Masrafı Ne Kadar?
İntifa hakkı terkin işleminde ödenecek harç, taşınmazın beyan edilen değerinin binde 20’si kadardır. Örneğin:
- Taşınmaz değeri: 2.000.000 TL
- Terkin harcı: 2.000.000 x 0.002 = 4.000 TL
Ayrıca döner sermaye bedeli ve tapu işlem masrafları ile birlikte toplam maliyet yaklaşık 4.500 – 5.000 TL arasında olabilir.